Sebastian Białas 
Audyt ekspercki polega na sprawdzeniu strony www, sklepu internetowego, aplikacji mobilnej lub dowolnego innego oprogramowania pod kątem jego użyteczności. W odróżnieniu od badań, audyt prowadzony jest nie z użytkownikami, a przez doświadczonego eksperta UX. Ocena polega więc na sprawdzeniu badanego oprogramowania na podstawie wiedzy i doświadczenia audytora. Bazując na informacjach przekazanych przez klienta audytor sprawdza, na ile badany system będzie użyteczny dla wskazanej grupy docelowej.
Na tej podstawie powstaje raport, który zawiera ocenę przedmiotu audytu. Raport składa się z opisu przebiegu audytu, wskazuje co w badanym rozwiązaniu jest zrealizowane poprawnie, a co może być tzw.problemem użyteczności. Problemy kategoryzowane są według ich istotności – kategoryzacja może być różna, najczęściej jednak problemy są dzielone na krytyczne, istotne i zwykłe.
Aby raport miał prawdziwą wartość dla klienta, każdy problem uzupełnia się rekomendacją sposobu jego rozwiązania. Rekomendacje mogą przybierać różną formę, m.in.:
Ostateczna forma rekomendacji zawsze zależy od autora raportu. Poziom szczegółowości zależy zaś od samego zlecenia. Należy jednak pamiętać, że to właśnie część z rekomendacjami jest najbardziej wartościowym elementem raportu. W końcu co z tego, że wiemy co jest problemem, jeśli nie wiemy jak ten problem wyeliminować.
Ile agencji UX, tyle przepisów na przeprowadzenie audytu. Każdy specjalista UX wypracował już pewnie własne podejście do prowadzenia analiz eksperckich. Jest jednak kilka ogólnie przyjętych elementów, które są nieodzowną częścią każdego audytu. Są to metody, których prawidłowe przeprowadzenie znacznie zwiększa szansę na otrzymanie pełnego obrazu sytuacji.
Wędrówka poznawcza to nic innego, jak przejście różnych ścieżek systemu (scenariuszy użycia) i sprawdzenie, jak wygląda i jak się zachowuje każdy aspekt badanego oprogramowania z punktu widzenia użytkownika. Nie jest to oczywiście bezcelowe klikanie po wszystkim co się da. Audytor stara się wykonać po kolei wszystkie procesy biznesowe jakie ma do zrealizowania użytkownik systemu. Na przykład w przypadku sklepu internetowego audytor będzie chciał przejrzeć katalog produktów, poznać szczegóły kilku z nich, porównać ich cechy i dokonać zakupu. Ale to nie wszystko. Zwróci też uwagę na profil użytkownika, ustawienia konta czy komunikację mailową po zakupie – czyli wszystko to, czego użytkownik doświadcza w kontakcie ze sklepem.
Heurystyki to zestaw zasad i wytycznych do projektowania użytecznych systemów. Najbardziej popularne, choć nie jedyne, to 10 heurystyk Jakoba Nielsena. Są one opisane dość ogólnie, jednak doświadczony ekspert będzie wiedział, jak je interpretować i co one oznaczają dla badanego systemu. Mamy też 8 złotych zasad Shneidermana, 30 zasad użyteczności Connella czy reguły poznawcze Gerhardt-Powals.
W sieci można znaleźć wiele gotowych, przygotowanych przez ekspertów list kontrolnych. Najczęściej jest też tak, że w miarę realizacji kolejnych audytów eksperci UX tworzą swoje listy w oparciu o własne doświadczenie i potrzeby. Dobrze zrobiona lista jest zazwyczaj dłuższa od heurystyk (dostępne listy zawierają nawet kilkaset pozycji), przez co zawarte w niej punkty są bardziej szczegółowe i jednoznaczne. Dzięki temu pozwala w krótszym czasie sprawdzić badany serwis bez pominięcia żadnego aspektu.
Podczas audytu warto pamiętać też o tym, że systemy powinny być dostępne dla wszystkich. Warto więc sprawdzić oprogramowanie pod kątem wielkości zastosowanych fontów, zastosowanych kontrastów czy dodatkowych opisów.
W przypadku gdy badamy system / stronę, która posiada konkurencję, raport z audytu może być uzupełniony benchmarkami rozwiązań dostępnych na rynku. Idealnie, jeśli audytor wskaże nasze mocne i słabe strony w zestawieniu z konkurencją. Daje to klientowi nie tylko ogląd na jego system, ale pozwala też zaplanować taki rozwój produktu, który doprowadzi do wypracowania przewagi konkurencyjnej. Z drugiej strony, jeżeli w systemie danej klasy pewne rzeczy zawsze wyglądają tak samo (np. sposób nawigacji) dostosowanie się do tego trendu może znacznie zmniejszyć barierę wejścia dla użytkowników przechodzących do nas z konkurencyjnego rozwiązania.
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć sposób realizacji audytów. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o audytach, sprawdź nasze kolejne artykuły.
Sebastian Białas 
Sebastian Białas 